کولیس وسیله‌ای است که فاصلهٔ بین دو طرف یک شئ را اندازه می‌گیرد.به این منظور کولیس را بین دو نقطه مطلوب قرار می‌دهیم و دو نقطه به وسیلهٔ دو فک مشخص می‌شود. سپس کولیس را بر می‌داریم حدفاصل دو به وسیله یک ابزار اندازه‌گیری هم چون خط کش قرائت می‌شود.این وسیله کاربردهای بسیار وسیعی همچون در مهندسی مکانیک، فلزکاری، پزشکی و غیره دارد.

انواع کولیس:

• کولیس داخلی 
• کولیس خارجی
• کولیس ورنیه 
• کولیس عقربه ای
• کولیس رقومی
• کولیس ریزسنج

کولیس تناسبی وسیله ایی است که جهت تعیین نسبت سوزنی و پولکی سنگدانه ها با توجه به قوانین استاندارد بین المللی ASTM یا استاندارد ملی ایران این ابزار مورداستفاده قرار می گیرد. به طوریکه با اندازه گیری نسبت طول به ضخامت میزان تطویل نسبت عرضدبه ضخامت میزان تورق به دست می آید.

 محور این دستگاه به اندازه های  1:5 - 1:4 - 1:3 - 1:2 قابل تغییر می باشد.